حفاظت از ذخایر ژنتیکی بز "مرخز"

به گزارش مهر، دکتر سید ابوالحسن شاهزاده فاضلی، رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران در خصوص این دستاورد گفت: افزایش رشد جمعیت انسانی جهان و توجه تولیدکنندگان و پرورش دهندگان به ایجاد نژادهای دامی اقتصادی و پر تولید و عدم توجه و برنامه ریزی برای حفظ نژادهای خالص و بومی، صدمات جبران ناپذیری را به منابع ژنتیکی اکثر کشورها از جمله ایران وارد نموده است.

وی با بیان اینکه بز يکى از قديمى‌ترين حيواناتى است که توسط بشر اهلى شده است، اذعان داشت: نوشته‌هاى زيادى مربوط به هزاران سال قبل به‌دست آمده است که اهميت بز را از نظر تأمين منابع شير، گوشت، کرک و پوست نشان مى‌دهند و امروز با وجود 25 ميليون راس بز در ایران، تنها حدود ٢0 نژاد بز شناسايي شده که اين نژادها به منظور توليد گوشت پرورش داده مي‌شوند ولي مو و كرك نيز براي مصرف در صنايع دستي و صادرات از اهميت ويژه‌اي برخوردارند.

وی در این خصوص توضیح داد: در بین این نژادها، بز مرخز یكی از نژادهای منحصر به فرد استان كردستان و یكی از ذخایر ژنتیكی با ارزش كشور است و بدن این دام از الیافی بنام موهر (مه رز) پوشیده شده که از نظر اقتصادی حائز اهمیت است.

فاضلی افزود: در بین نژادهای بز دنیا، تنها دو نژاد مرخز و آنقوره قادر به تولید الیاف موهر می باشند که تغييرات پديد آمده در شيوه زندگي دامداران، مناسبات آنها با بازار و محدوديت‌هاي ايجاد شده طي دو دهه اخير سبب كاهش شديد جمعيت اين دام شده است.

رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران از کاهش جمعيت این دام به 1500 رأس،طی بررسی‌های سال 1390 خبر داد و گفت: با توجه به محدودیت‌های به وجود آمده از جمله کاهش جنگل‌های بلوط به عنوان اصلی‌ترین منبع غذایی این دام و عدم تمایل دامداران جوان برای تکثیر این دام به دلایل اقتصادی و بروز بعضی بیماری‌ها و غیره، این کاهش جمعیت یک تهدید محسوب می‌گردد که كاهش جمعيت اين دام علاوه بر وارد ساختن لطمه به فرهنگ موجود نیز بر روند تخريب جنگل نيز موثر است.

فاضلی با اشاره به اینکه مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران به جنبه‌های اقتصادی، فرهنگی و بومی بودن این نژاد توجه نموده و اقدام به تهیه رده‌های سلولی از بز مرخز و حفظ و نگهداری آنها نموده است، خاطر نشان کرد: این مرکز بر اساس یکی از رسالت‌های خود مبنی بر حفظ و نگهداری ذخایر ژنتیکی و زیستی در ایران، بز مرخز را به عنوان یکی از نژادهای منحصر به فرد در جهان و در معرض انقراض به منظور حفاظت از ذخایر ژنتیکی و زیستی کشور انتخاب کرد تا به عنوان منبعي سهل الوصول و آماده براي تحقيقات ژنتيك، اصلاح نژاد، همانندسازي و... در اختيار محققين علاقمند قرار دارد. همچنین این مجموعه سلولي مي‌تواند زمينه ساز توجه بيشتر براي حفظ اين گونه با ارزش به عنوان يكي از اقلام گنجينه تنوع زيستي باشد.

گفتنی است مشخصات رده‌هاي سلولي بز مرخز، از طريق سايت مركز ملي ذخاير ژنتيكي و زيستي ايران در دسترس است. علاقمندان مي‌توانند براي مشاهده اطلاعات فوق الذكر به آدرس www.ibrc.ir مراجعه نمايند.